از گذشته‌هاي دور از خرفه استفاده مي‌شده است. چيني‌ها در طب باستاني خود و قبايل بومي استراليا از خرفه استفاده مي‌كردند. اما در ايالات متحده به خرفه بيشتر به چشم علف هرزي نگاه مي‌كنند كه در باغچه و زمين‌ها مي‌رويد.

از خرفه مي‌توان مانند اسفناج و كاهو در سالادها و ساندويچ‌ها استفاده كرد.

خرفه را مي‌توان در بيشتر نقاط جهان و آب‌وهواهاي مختلف پرورش داد. اين گياه در باغ‌ها و حاشيه‌ي پياده‌روها مي‌رويد، ولي حتي مي‌تواند شرايط سخت‌تر مانند كم‌آبي، خاك‌هاي خيلي نمكي يا خالي از مواد مغذي را نيز تحمل بكند.

استفاده از خرفه در طب سنتي سابقه‌ي طولاني دارد. خرفه سرشار از مواد مغذي مختلف است. هر ۱۰۰ گرم خرفه محتوي مواد مغذي زير است:

• ويتامين A: مقدار ۲۶٪ نياز روزانه‌ي بدن؛
• ويتامين C: مقدار ۳۵٪ نياز روزانه‌ي بدن؛
• منيزيم: ۱۷٪ نياز روزانه‌ي بدن؛
• منگنز: ۱۵٪ نياز روزانه‌ي بدن؛
• پتاسيم: ۱۴٪ نياز روزانه‌ي بدن؛
• آهن: ۱۱٪ نيازروزانه‌ي بدن؛
• كلسيم: ۱۱٪ نيازروزانه‌ي بدن.

همچنين خرفه محتوي مقادير اندكي از ويتامين‌ B۱ و ويتامين B3 و B2، فولات، مس و فسفر است.

جالب اين است كه خرفه با وجود اين همه مواد مغذي، تنها محتوي ۱۶ كالري انرژي است. اين ويژگي‌ها موجب شده خرفه از لحاظ تراكم مواد مغذي نسبت به كالري يكي از مفيدترين غذاها در جهان باشد.

اسيدهاي چرب امگا ۳ اهميت ويژه‌اي دارند. زيرا بدن نمي‌تواند خودش آنها را بسازد. بنابراين بايد اين چربي‌ها را از طريق غذاها به‌دست آورد. خرفه چربي زيادي ندارد، ولي بخش قابل‌توجهي از چربي آن به‌شكل اسيدهاي چرب امگا ۳ است.

خرفه محتوي دو شكل اسيدهاي چرب امگا ۳ يعني آلفالينولئيك اسيد (ALA) و ايكوساپنتانوييك اسيد (EPA) است. آلفالينولئيك اسيد در بسياري از گياهان يافت مي‌شود، ولي ايكوساپنتانوييك اسيد بيشتر در فرآورده‌هاي جانوري (مانند ماهي‌هاي چرب) و جلبك يافت مي‌شود.

در مقايسه با ساير سبزيجات، مقدار آلفالينولئيك اسيد موجود در خرفه بسيار چشمگير است. مقدار آلفالينولئيك اسيد موجود در خرفه ۵ تا ۷ برابر اسفناج است.

جالب است بدانيد كه خرفه محتوي مقدار مناسبي از ايكوساپنتانوييك اسيد است. اين چربي امگا ۳ در بدن فعال‌تر از آلفالينولئيك اسيد بوده و علاوه‌بر جانوران، بيشتر در گياهاني يافت مي‌شود كه در خشكي نمي‌رويند (گياهان آبي).

خرفه سرشار از آنتي اكسيدان ها و برخي تركيبات گياهي مفيد است كه عبارت‌اند از:

• ويتامين C: ويتامين C يا آسكوربيك اسيد آنتي اكسيداني است كه براي سلامت پوست، استحكام استخوان و عضلات ضروري است.
• ويتامين E: خرفه محتوي مقادير بالايي از نوعي ويتامين E به‌نام آلفاتوكوفرول است. آلفاتوكوفرول از آسيب به غشاهاي سلولي جلوگيري مي‌كند.
• ويتامين A: خرفه محتوي آنتي‌اكسيداني به‌نام بتاكاروتن است كه در بدن به ويتامين A تبديل مي‌شود. ويتامين A در سلامت چشم و كمك به بينايي مؤثر است.
• گلوتاتيون: اين آنتي‌اكسيدان مهم از سلول‌ها در برابر آسيب‌ها محافظت مي‌كند.
• ملاتونين: خرفه محتوي ملاتونين است. ملاتونين هورموني است كه به خوابيدن كمك مي‌كند. البته ملاتونين فوايد ديگري نيز براي سلامتي دارد.
• بتالائين: خرفه در ساخت بتالائين نقش دارد. بتالائين از بدن در برابر آسيب‌هاي ناشي از ليپوپروتئين با چگالي كم يا كلسترول بد (LDL) به بدن جلوگيري مي‌كند.

مطالعه‌اي در نوجوانان چاق نشان داد كه تخم خرفه مي‌تواند سطح كلسترول بد و تري گليسريد را كاهش بدهد. اين دو از عواملي هستند كه خطر بيماري هاي قلبي را افزايش مي‌دهند.

محققان اين خاصيت را ناشي از آنتي اكسيدان‌ها و تركيبات مفيد گياهي موجود در تخم خرفه مي‌دانند.

خرفه سرشار از برخي مواد معدني مهم است. خرفه منبع خوبي از پتاسيم است. پتاسيم به تنظيم گردش خون كمك مي‌كند. مصرف بيشتر پتاسيم خطر سكته‌ مغزي و حملات قلبي را كاهش مي‌دهد.

خرفه منبع خوبي از منيزيم است. منيزيم ماده‌ي معدني مهمي است كه در بيش از ۳۰۰ واكنش آنزيمي در بدن نقش دارد. همچنين منيزيم در جلوگيري از ابتلا به بيماري قلبي و ديابت نوع ۲ نيز مؤثر است.

همچنين خرفه محتوي كلسيم است. كلسيم فراوان‌ترين ماده‌ي معدني در بدن است. كلسيم براي سلامت استخوان‌ها ضروري است.

فسفر و آهن نيز در خرفه يافت مي‌شود. ولي مقادير آنها كمتر است.

معمولا مقدار مواد معدني در خرفه‌ي بالغ‌ بيشتر از گياهان جوان‌تر است.

9خواص خرفه براي سلامتي

خرفه خواص مختلفي دارد كه از بروز بيماري‌ها پيشگيري و به درمان آنها كمك مي‌كند. در زير به مرور خواص خرفه براي سلامتي مي‌پردازيم.

خرفه به روش‌هاي مختلفي به سلامت قلب و عروق شما كمك مي‌كند. همان‌طوري كه قبلا اشاره كرديم خرفه سرشار از اسيدهاي چرب امگا۳ بوده كه براي قلب مفيد است.

اسيدهاي چرب امگا۳ به كاهش كلسترول بد بدن كمك مي‌كند و باعث مي‌شوند تعادل كلسترول در گردش خون بهتر برقرار بشود.

مصرف غذاهاي سرشار از اسيدهاي چرب امگا۳ خطر بيماري‌هاي قلبي-عروقي و تصلب شرايين را كاهش مي‌دهد. درنتيجه از بروز حملات قلبي و سكته‌هاي مغزي جلوگيري مي‌كند.

علاوه‌براين، پتاسيم موجود در خرفه مي‌تواند با خاصيت اتساع عروق، از فشار خون كاسته و به آرامش رگ‌هاي خوني و كاهش فشار وارده بر قلب كمك بكند.

خرفه كالري پاييني دارد، ولي سرشار از مواد مغذي و فيبر است. بنابراين افراد با مصرف خرفه در وعده‌ي غذايي‌شان بدون دريافت كالري بيش‌ازاندازه، زودتر سير مي‌شوند. درنتيجه مي‌توانيد به‌كمك خرفه وزن كم كنيد و رژيم غذايي بهتري داشته باشيد.

با اينكه درباره‌ي اين خاصيت اسيدهاي چرب امگا ۳ هنوز تحقيقات بيشتري در جريان است، ولي نتايج اوليه نشان مي‌دهند كه بالابودن مقادير اسيدهاي چرب امگا ۳ در رژيم غذايي كودكان مي‌تواند از بروز برخي اختلالات مربوط به رشد كودكان مانند اوتيسم (درخودماندگي)، اختلال كم توجهي-بيش فعالي (ADHD) و مشكلات ديگري كه ميليون‌ها كودك را در سرتاسر دنيا تحت‌تأثير قرار مي‌دهند، جلوگيري بكند.

برخي افراد به اثرگذاري روش‌هاي مختلف پزشكي جايگزين براي درمان بيماري‌هاي خود اعتقادي ندارند.

اما در طب سنتي چيني به‌طور گسترده‌اي از خرفه براي درمان مشكلات مختلف مانند درمان اسهال، درمان خونريزي روده، درمان بواسير و درمان اسهال خوني استفاده مي‌شود.

امروزه نيز از خرفه براي درمان بيماري‌هاي روده‌اي مختلف استفاده مي‌شود. اين مزايا بيشتر به‌خاطر وجود تركيبات آلي موجود در خرفه مانند دوپامين، اسيد ماليك، سيتريك اسيد، آلانين و… است.

خرفه مي‌تواند به درمان مشكلات مختلف پوستي كمك بكند. استفاده‌ي موضعي از خرفه موجب مي‌شود تا مقادير بالاي ويتامين A، همراه با مجموعه‌اي از تركيبات مفيد موجود در آن، التهابات ناشي از نيش زنبور و مار را بهبود بخشد.

خرفه به سلامت و ظاهر پوست، كاهش چين و چروك پوست، بهبود سلول‌هاي پوستي و از بين بردن جاي زخم و لكه‌هاي پوستي كمك مي‌كند.

خواص خرفه در پيشگيري از سرطان موثر است. امروزه سرطان به يكي از شايع‌ترين و تلخ‌ترين بيماري‌ها در سرتاسر جهان تبديل شده است.

بنابراين وجود غذاهاي ضدسرطان اهميت چشمگيري پيدا كرده است. خرفه محتوي مقادير بالايي از ويتامين‌هاي A و C بوده كه هر دو با خاصيت آنتي‌اكسيداني‌شان در پيشگيري از ابتلا به سرطان مخصوصا سرطان ريه و سرطان دهان مؤثرند.

همچنين خرفه محتوي رنگ‌دانه‌هاي بتالائين است كه موجب ايجاد رنگ زرد و قرمز منحصربه‌فرد آن مي‌شوند. بتاسيانين‌ها و بتاگزانتين‌ها در بدن خاصيت ضدجهش‌زايي دارند.

درنتيجه مي‌توانند از جهش‌هاي ناشي از راديكال‌هاي آزاد در سلول‌هاي سالم جلوگيري كند و مانع از پيشرفت سرطان شوند.

ويتامين A و بتاكاروتن موجود در خرفه به سلامت چشم و تقويت بينايي كمك مي‌كنند. خرفه مي‌تواند با خنثي‌كردن اثرات راديكال‌هاي آزاد از بروز بيماري‌هاي وابسته به سن مانند تباهي لكه‌ي زرد و آب مرواريد در چشم جلوگيري بكند.

خواص خرفه مي‌تواند به تقويت استخوان ها كمك كند. مواد معدني خرفه آن را به يكي از بهترين گزينه‌ها براي جلوگيري از ضعف استخوان‌ها تبديل كرده است.

كلسيم، منيزيم، آهن و منگنز براي رشد بافت استخوان و تسريع فرايند ترميم استخوان‌ها ضروري هستند. 

اينها مي‌توانند به پيشگيري از پوكي استخوان كمك بكنند. پوكي استخوان از بيماري‌هاي استخوان مرتبط با سن است كه ميليون‌ها نفر از آن رنج مي‌برند.

وجود مقادير بالايي از آهن و مس در خرفه باعث مي‌شود تا مصرف اين سبزي به افزايش توليد گلبول‌هاي قرمز كمك بكند. هر دوي اين مواد معدني براي كمك به افزايش گردش خون ضروري هستند.

با تسهيل گردش خون و خون‌رساني به سلول‌ها و اندام‌ها، اكسيژن بيشتري به آنها مي‌رسد و سرعت ترميم و بهبود آنها افزايش مي‌يابد. همچنين آهن و مس به رشد مو و سوخت و ساز مناسب در بدن نيز كمك مي‌كنند.

• براي پخت‌وپز: از خرفه مي‌توان در سوپ ها، سالادها و خورش ها استفاده كرد؛

• مي‌توان خرفه را به خوراك‌هاي گوشت اضافه كرد تا طعم بهتري به گوشت بدهد. همچنين مي‌توان خرفه را به خمير اضافه كرد و نان‌هاي خوشمزه‌اي پخت؛

• علاوه‌بر كاربردهاي خرفه در پخت‌‌وپز، از خرفه در طب سنتي چين و هندوستان براي درمان برخي بيماري‌ها استفاده مي‌شده است.

خرفه محتوي اگزالات است. وجود اگزالات احتمال تشكيل و پيشرفت سنگ كليه را افزايش مي‌دهد. بنابراين اگر از سنگ كليه رنج مي‌بريد، بهتر است از مصرف خرفه چشم‌پوشي بكنيد.

همچنين اگزالات خاصيت ضدتغذيه‌اي دارد. درنتيجه ممكن است از جذب مواد معدني مانند كلسيم و منيزيم جلوگيري بكند.

مقدار اگزالات در خرفه‌اي كه در سايه و شرايط تاريك رشد مي‌كند، بيشتر از خرفه‌اي است كه نور آفتاب دريافت مي‌كند.

اگر وجود اگزالات در خرفه باعث نگراني‌تان شده است، خرفه را همراه با ماست ميل بكنيد. زيرا ماست مقدار اگزالات موجود در خرفه را به‌طور چشمگيري كاهش مي‌دهد.

همچنين پختن خرفه با آبِ درحال جوش مي‌تواند موجب كاهش چشمگير اگزالات موجود در آن شود.