بهتيرن لوازم خانه و آشپزخانه

همه ما همدان را با مقبره بوعلي سينا، باباطاهر، غار عليصدر و تپه هگمتانه مي‌شناسيم. اين شهر تاريخي در منطقه غربي ايران در دامنه كوه الوند قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دريا برابر با ۱,۷۴۱ متر است. همدان در سال ۱۳۸۵ بر اساس مصوبه مجلس شوراي اسلامي به‌عنوان «پايتخت تاريخ و تمدن ايران» شناخته شد. آب‌وهواي همدان كوهستاني بوده و فصل تابستان بهترين فصل براي بازديد از اين شهر تاريخي است.

خوراكي‌هاي خوشمزه و صنايع‌دستي همدان بسيار متنوع است و هر سليقه‌اي مي‌تواند خوراكي باب ميلش را پيدا كند و به‌عنوان ارمغان همدان به شهر خود ببرد. در اين مطلب به سراغ شناخت سوغاتي‌ها و صنايع‌دستي همدان رفته‌ايم، با ما همراه باشيد تا سوغاتي‌هاي خوشمزه و صنايع‌دستي اين شهر تاريخي را بهتر بشناسيد:

نان كماج يكي از سوغاتي‌هاي مشهور همدان است كه مي‌توان آن را از تمام شيريني فروشي‌هاي سطح شهر تهيه كرد. پخت كماج از گذشته دور در همدان رايج بوده است. از مواد اوليه اين شيريني محبوب مي‌توان به آرد، شكر، كره، پودر دارچين، تخم‌مرغ، كنجد، گردو، شير و نمك اشاره كرد.

حلوا زده يكي ديگر از سوغاتي‌هاي مخصوص شهر همدان است. اين حلوا نوعي دسر با ظاهري شبيه به فرني (كمي سفت‌تر) است و در تهيه آن از زرده تخم‌مرغ، شكر، گلاب، نشاسته و زعفران استفاده مي‌شود. حلوا زرده به دليل داشتن زرده تخم‌مرغ منبع غني پروتئين است و استفاده از آن براي بدن بسيار مفيد بوده.

انگشت‌پيچ نوعي دسر همداني است كه معمولاً در كنار حلوا زرده خريداري مي‌شود و شكلي شبيه به حلوا زرده دارد، تنها تفاوت اصلي اين دسر با حلوا زرده رنگ آن است كه رنگ انگشت‌پيچ سفيد بوده. دليل نام‌گذاري اين دسر، نحوه خوردن آن در قديم بوده، مردم براي خوردن آن انگشتشان را داخل دسر مي‌كردند و سپس انگشت‌پيچ را دور انگشت خود مي‌پيچاندند. در تهيه اين دسر از سفيده تخم‌مرغ، گلاب، شكر، جوهر ليمو و هل استفاده مي‌شود. استفاده از انگشت‌پيچ در كنار خرما در ماه مبارك رمضان بسيار توصيه مي‌شود. براي تهيه اين دسر مخصوص همداني كافي است كه سري به شيريني فروشي‌ها بزنيد.

در بسياري از شهرها، شيريني‌هاي محلي وجود دارد كه همراه با چاي به‌جاي قند، صرف مي‌شود. نان چاي شيريني مخصوص همداني است كه در كنار چاي استفاده مي‌شود و به‌جز همدان در شهرهاي قزوين و زنجان پخته مي‌شود. اگر بيماري قندي داريد و نمي‌توانيد با چاي قند ميل كنيد، شيريني چاي پيشنهاد مناسبي است. مواد اوليه شيريني آرد، ماست، تخم‌مرغ و كره است و در شكل‌هاي مختلفي پخته مي‌شود.

در بسياري از نقاط ايران، انگور كشت و برداشت مي‌شود و تقريباً در منطقه‌اي مي‌توان به شيره انگور دسترسي داشت. در باغ‌هاي همدان انگور فخري و گزنه كشت و برداشت مي‌شوند و اين انگور براي گرفتن شيره مناسب است. شيره منبع غني ويتامين A و B، منيزيم و آهن بوده و در درمان كم‌خوني بسيار مؤثر است.

آب‌نبات‌ قيچي از سوغاتي‌هاي خوشمزه شهرهاي اصفهان، كاشان، همدان و اراك است كه امروز در چندرنگ مختلف با طعم‌هاي متفاوت عرضه مي‌شود. از طعم‌هاي آب‌نبات‌ قيچي مي‌توان به طعم پسته‌اي، زعفراني، ساده، هل دار و... اشاره‌كنيم.

يكي از بهترين محصولات شهر همدان، خشكبار آن است و بخش زيادي از مردم روستاهاي همدان از طريق فروش خشكبار امرارمعاش مي‌كنند. باغ‌هاي ميوه زيادي در روستاهاي همدان وجود دارد و كشاورزان با تهيه فرآورده‌هايي همچون برگه قيسي، كشمش درآمد كسب مي‌كنند.

برساق از ديگر شيريني‌هاي محلي همدان است كه در تهيه آن از آرد، شكر، روغن، شير، نمك و زردچوبه استفاده مي‌شود. ابتدا مواد را با يكديگر مخلوط كرده و ورز مي‌دهند و آن را به شكل خمير نازكي درمي‌آورند و سپس آن را در روغن فراوان سرخ مي‌كنند. پخت برساق ميان اقوام لر و كرد هم رواج دارد.

يكي از حلواهايي كه در شيريني فروشي‌هاي همدان با آن مواجه مي‌شويد، حلوا لوزي است. در تهيه حلوا لوزي از آرد برنج، مغز گردو، سبوس گندم و زعفران استفاده مي‌شود.

باسلوق و ترشي ازجمله خوراكي‌هايي است كه به‌صورت اختصاصي نمي‌توان آن‌ها را از سوغاتي‌هاي همدان دانست، ولي در اين شهر به فروش مي‌رسند و به‌راحتي مي‌توان به آن‌ها دسترسي داشت.

عكس از محمد حسن زاده

همدان و لالجين را مي‌توان مركز سفال ايران دانست. در لالجين كه در ۲۵ كيلومتري همدان-فرسفج قرار دارد، انواع سفال تهيه‌شده و به فروش مي‌رسد. لاله جين يا لالجين تغييريافته كلمه لاچين است كه درواقع اسم پرنده‌اي شكاري از قبيله ترك‌ها است. سفال و سراميك لاله جين بيش از ۸۰۰ سال قدمت دارد و در جاي‌جاي لالجين مي‌توان كارگاه‌هاي تهيه سفال را پيدا كرد.

برابر آخرين‌ آمار تاكنون‌ تعداد ۵۵۰ كارگاه‌ در همدان، ۳۰ كارگاه در ملاير، ۱۷ كارگاه‌ در‌ تويسركان‌، ۱۹ كارگاه‌ در رزن‌، ۱۰۰۰ كارگاه در لالجين، ۲۰ كارگاه در بهار، ۳ كارگاه در فامنين، ۳ كارگاه در كبودرآهنگ، ۱۴ كارگاه در نهاوند و ۵۶ كارگاه در اسدآباد شناسايي‌شده‌اند. درمجموع ۲۴۰۸ كارگاه و بيش از ۶۲۹۶ نفر شاغل در اين كارگاه‌ها ‌به توليد سفال اشتغال دارند. سفال لالجين همدان را مي‌توانيم به دو بخش تقسيم كنيم؛ بخش اول آنچه در ۷۰ سال پيش، توليد مي‌شد كه ازلحاظ شكل ظاهري و اندازه متفاوت است و بيشتر بر روي آن طرح و نقش‌هاي زيبا كشيده شده است. بخش دوم به ۳۰ سال گذشته بازمي‌گردد، اين سفال رنگي بسيار ساده داشت.

يكي از صنايع‌دستي كه در سال‌هاي اخير بسيار رونق پيداكرده و وابسته سفالگري بوده، نقاشي روي سفال است. آثار نقاشي روي سفال باظرافت و هنرمندي خاصي اجرا مي‌شود. روند كار به اين صورت است كه ابتدا طرحي بر روي سفال كشيده شده و اين طرح بارنگ‌هاي مختلف پر مي‌شود. پس از رنگ‌آميزي طرح، سفال را در كوره قرار مي‌دهند تا حرارت ببيند و به محصول نهايي تبديل شود.

از روش‌هاي نقاشي روي سفال مي‌توانيم به نقاشي روي بدنه لعابي، نقاشي زير لعابي و نقاشي آب‌طلا اشاره‌كنيم.

چرم همدان در برهه‌اي از زمان مرغوب‌ترين چرم ايران بود و كيفيت آن در سراسر ايران همتا نداشت. درگذشته سه دباغ‌خانه در همدان وجود داشت، دباغ‌خانه سنگ شير، خانه قانتور و خانه آقايي. چرم‌هاي مرغوب از اين دباغي‌ها خارج مي‌شد و به دست توليدكنندگان مي‌رسيد تا از آن فرآورده‌هاي چرمي تهيه كنند.

اما امروز وضعيت دباغي‌هاي قديمي همدان تعريفي ندارد و دباغ‌خانه سنگ شير و قانتور تعطيل‌شده‌اند.

عكس از سيد يوسف علي نقوي

توليد و تهيه صنايع چوبي از گذشته در همدان رايج بوده و اين صنعت در شهرهاي همدان، ملاير، تويسركان رواج دارد. ازجمله صنايع چوبي رايج در همدان مي‌توانيم به خراطي، نازك‌كاري، منبت‌كاري و معرق‌كاري اشاره‌كنيم.

بسياري از اهالي همدان در بازارهاي قديمي در اين عرصه فعاليت دارند. هدف اصلي صنعت طلاكوبي و نقره‌كوبي حك كردن نقوش بر روي ورقه‌هاي نازك از جنس طلا و نقره است. درنهايت اين ورقه بر روي سطوح مختلف ازجمله شيشه و چوب و سراميك چسبانده مي‌شود.

اگر در بازارهاي قديمي همدان قدم بگذاريد، با مغازه‌هاي فروش ظروف مسي برخورد مي‌كنيد. حرفه مسگري از گذشته در همدان رايج بوده و امروز هم پيشه بسياري از مردم اين شهر مسگري و قلم‌زني است.

هركجا ردي از زندگي عشاير وجود داشته باشد، بافت گليم هم در آن منطقه رواج دارد. همدان هم مانند ساير نقاط كشورمان در تهيه گليم‌هاي زيبا پيشينه‌اي طولاني دارد. نهاوند را مي‌توان مركز توليد مرغوب‌ترين گليم‌هاي همداني دانست. ازجمله طرح‌هاي گليم‌هاي همداني مي‌توانيم به طرح گل لاله، خرچنگي، گل سبدي و اسليمي اشاره‌كنيم.

آبگينه شيشه‌گري به روش سنتي است، در اين روش با دميدن هوا به مواد مذاب شيشه به آن حالت مي‌دهند و آثار هنري زيبايي خلق مي‌كنند. بسياري از ظروف موزه آبگينه در كاوش‌هاي باستان‌شناسي همدان به‌دست‌آمده است و اين موضوع نشان مي‌دهد اين هنر در همدان قدمتي طولاني دارد.

منابع:

https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C